Wie een blik werpt op onze winkelstraten, ziet dat er de afgelopen jaren écht iets fundamenteels is veranderd, zeker in non-food. Sinds het piekjaar 2010 verdwenen er in Nederland ruim 27.000 stenen winkels. Dat is niet zomaar een boekhoudkundig getal maar de uitkomst van de structurele verandering in de manier waarop consumenten spullen kopen. Op 1 januari 2025 telden we nog 81.410 stenen winkels, verdeeld over food en non-food. Het overgrote deel van de krimp komt voor rekening van non-food: in vijftien jaar tijd sloten bijna 26.000 non-food winkels de deuren en verdween er ruim 1,6 miljoen vierkante meter aan non-food winkeloppervlak.

Toch wordt deze ontwikkeling in veel analyses afgezwakt, doordat food en non-food op één hoop gegooid worden. Dat leidt tot verwarring. Want waar in food het netto verlies aan winkels beperkt bleef tot 1.334, kregen vooral een aantal non-foodsegmenten hele forse klappen. Denk aan dalingen van 49% bij schoenen- en lederwarenwinkels, 50% bij vrije tijdretail (zoals sport, spel en media), meer dan de helft, namelijk 54%, in bruin- en witgoed en maar liefst 38% van de doe-het-zelf-winkels.

Tegelijkertijd groeit online winkelen gestaag door. In de eerste helft van 2024 gaf ruim 80 procent van de Nederlanders van 12 jaar en ouder aan online iets gekocht te hebben, het hoogste percentage in tien jaar. Vooral kleding, schoenen, cosmetica en parfums worden vaak online gekocht. In sommige non-foodbranches ligt het online omzetaandeel inmiddels boven de 50%. En dat is zichtbaar in de winkelstraat: juist in de productgroepen met een hoog online aandeel zijn veel winkels verdwenen.

Toch lijkt de groei van het online omzetaandeel inmiddels af te vlakken. In 2024 is dat ten opzichte van 2023 vrij stabiel gebleven in sectoren als consumentenelektronica, speelgoed en schoenen. Dit wijst mogelijk wijst op een nieuwe balans tussen online en offline winkelen. En dat kan kansen bieden. Fysieke winkels blijven namelijk relevant voor ondernemers die zich weten te onderscheiden. Er is en blijft ruimte voor specialisten met een selectief assortiment, aandacht voor beleving, persoonlijk contact en inspiratie. Maar de lat ligt hoog. Klanten zijn veeleisend en het nieuwste gemak is meteen de norm voor iedereen. Daarbij stappen online spelers steeds vaker ook met een fysieke winkel de winkelstraat binnen. Voor ondernemers is de echte vraag dus niet of je online of offline actief bent, maar vooral hoe je beide werelden met elkaar weet te verbinden.

Olaf Zwijnenburg, in samenwerking met Peter van Heerde